วสันตดิลกฉันท์ ๑๔ 

             มีความหมายเรียกกันว่า  ฉันท์สายฝน  เป็นฉันท์ที่มีลีลางดงามที่สุด

ประดุจความงามของน้ำฝนในวสันตฤดู  มีความไพเราะเหมาะสำหรับแต่งเรื่องพรรณนา  ชมเชย

ให้ผู้ฟังรู้สึกไพเราะซาบซึ้งกินใจ

คณะและพยางค์    บทหนึ่งมี  ๒ บาท  ๔   วรรค  วรรคที่ ๑  มี  ๘  คำ

วรรคที่ ๒  มี  ๖  คำ  วรรคที่ ๓  มี  ๘  คำ  วรรคที่ ๔  มี   ๖  คำ  ๑ บทมี  ๒๘  คำ

สัมผัส  มีสัมผัสในบท  ๒  แห่ง  คือ

         ๑.  คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑  สัมผัสกับคำที่ ๓  ของวรรคที่  ๒

         ๒.  คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒  สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓

          สัมผัสระหว่างบท  คือ  คำสุดท้ายของบท  สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป

คำครุ  ลหุ  บทหนึ่งมีคำครุทั้งหมด  ๑๔  คำ  คำลหุ  ๑๔  คำ

           วรรคที่ ๑  และวรรคที่ ๓  มีคำครุ  ๔  คำ  คำลหุ ๔  คำ  คื่อ คำที่ ๑  ๒   ๔   ๘

เป็นคำครุ  คำที่  ๓  ๕   ๖   ๗  เป็นคำลหุ

         วรรคที่ ๒  และวรรคที่ ๔  เป็นครุ  ๓  คำ  คำลหุ  ๓  คำ  คำที่  ๑  ๒  ๔  เป็นคำครุ

คำที่  ๓  ๕  ๖  เป็นคำลหุ

แผนผัง

ตัวอย่าง

        อำพนพระมนทิรพระราช              สุนิวาสน์วโรฬาร์

อัพภันตรไพจิตรและพา-                      หิรภาคก็พึงชม

       เล่ห์เลื่อนชะลอดุสิตฐา                น  มหาพิมานรมย์

มารังสฤษฎ์พิศนิยม                           ผิจะเทียบก็เทียมทัน

                                    (  สามัคคีเภทคำฉันท์  ชิต  บุรทัต )

ที่มา  หนังสือการแต่งคำประพันธ์  ประยอม  ซองทอง