คำสมาส  คือ  การย่นนามศัพท์ตั้งแต่สองคำขึ้นไปให้เป็นคำเดียวในภาษาบาลีและสันสกฤต      

             ลักษณะของคำสมาสที่ปรากฏในภาษาไทยมี  ดังนี้

              ๑.คำที่เกิดจากคำบาลีหรือคำสันสกฤตล้วนๆ มาต่อกัน  เช่น  เทวบัญชา  ราชบุตร  ผลิตผล

              ๒.คำที่เกิดจากนามศัพท์หรืออัพยศัพท์ต่อกับนามศัพท์  เช่น  สมณพราหมณ์  อัศวมุข  ทุศีล  อธิการ

             ๓. พยางค์สุดท้ายของคำหน้าในคำสมาสไม่ประวิชสรรชนีย์หรือไม่เป็นตัวการันต์  เช่น  กิจการ  วิวาหมงคล

             ๔.คำสมาสจะเรียงต้นศัพท์ไว้หลัง  ศัพท์ประกอบไว้หน้า  เมื่อแปลความหมายจะต้องแปลจากหลังไปหน้า

                เช่น  สภานายก  (นายกแห่งสภา )    ภูมิภาค  ( ส่วนของแผ่นดิน )

            ๕.คำสมาสบางคำเรียงลำดับคำอย่างไทย  คือ เรียงต้นศัพท์ไว้หน้า  ศัพท์ประกอบไว้หลัง  การเขียนคำสมาสเหล่านี้

               ไม่ประวิสรรชนีย์ระหว่างคำ  แต่เมื่ออ่านจะออกเสียงสระต่อเนื่องกัน  เช่น บุตรภรรยา (บุด-ตระ-พัน-ระ-ยา) บุตรและภรรยา

           ๖. คำสมาสส่วนมากออกเสียงสระตรงพยางค์ท้ายของคำหน้า  เช่น  กาลสมัย ( กาน- ละ - สะ -ไหม )

           ๗. คำบาลีสันสกฤตที่มีคำว่า  " พระ " ที่แผลงมาจาก  " วร " ประกอบข้างหน้า  จัดเป็นคำสมาสด้วย เช่น พระโอรส  พระอรหันต์

           ๘. คำสมาสบางพวกจะมีลักษณะรูปคำรูปหนึ่งคล้ายกัน  เช่น 

                    - คำที่ลงท้ายด้วยศาสตร์ เช่น  นิติศาสตร์  อักษรศาสตร์  ประวัติศาสตร์

                   -  คำที่ลงท้ายด้วยภัย  เช่น  อุทกภัย  วาตภัย   อัคคีภัย

                   - คำที่ลงท้ายด้วยกรรม  เช่น  นิติกรรม  นวัตกรรม  กสิกรรม

   ที่มา หนังสือภาษาไทย ม.๓ ปราณี  บุญชุ่ม