โคลงหริภุญชัย

ผู้แต่ง                  สันนิษฐานว่าอาจชื่อทิพย์ หรือศรีทิพย์

ประวัติ                  สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ  กรมพระยาดำรงราชานุภาพ  ทรงสันนิษฐานไว้ว่า  อาจแต่ง

                          ประมาณ  พ.ศ. ๒๑๘๐  หรือก่อนหน้านั้นขึ้นไป  ซึ่งเป็นเวลาที่พระพุทธสิหิงค์ยังประดิษฐาน

                          อยู่ที่เชียงใหม่ ราวๆสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง  และกวีทางใต้นำมาดัดแปลงราวรัชสมัย

                          สมเด็จพระนารายณ์มหาราช

ลักษณะการแต่ง    เดิมทีแต่งเป็นโคลงไทยเหนือ ต่อมามีผู้ถอดเป็นโคลงสี่สุภาพมีความมุ่งหมายเพื่อบรรยายถึง

                          ความรู้สึกที่ต้องจากหญิงที่รักไปนมัสการพระธาตุหริภุญชัย

เรื่องย่อ

         เริ่มบทบูชาพระรัตนตรัย  บอกวันเวลาที่แต่ง  กล่าวถึงการที่ต้องจากนางที่เชียงใหม่ไปบูชาพระธาตุหริภุญชัย

ก่อนเดินทางได้นมัสการลาพระพุทธสิหิงค์  ขอพรพระมังราชหรือพระมังรายซึ่งสถิต ณ ศาลเทพารักษ์  นมัสการลาพระแก้วมรกต

เมื่อเดินทางพบสิ่งใด หรือตำบลใดก็พรรณนาถึงความรักไปจนถึงเมืองหริภุณชัย  ได้นมัสการพระธาตุสมดังตั้งใจ  บรรยายพระธาตุ

งานสมโภชพระธาตุ  ตอนสุดท้ายลาพระธาตุกลับเชียงใหม่

ตัวอย่างบางตอน

                                           มหาชินธาตุเจ้า              เจดีย

                            เหมือนแท่งคำสิงดี                         คู่เพี้ยง

                            สักคำดาดมณี                               ควรค่า เมืองแฮ

                            เปลวเปล่งดินฟ้าเสี้ยง                      สว่างเท้าอำภรา



ที่มา : ประวัติวรรณคดีไทยสมัยสุโขทัยและอยุธยา ของเสนีย์ วิลาวรรณ