เสือโคคำฉันท์

ผู้แต่ง               สันนิษฐานว่า ผู้แต่งคือพระราชครู

ลักษณะการแต่ง แต่งด้วยฉันท์และกาพย์ ตอนท้ายเป็นโคลงสี่สุภาพ

เรื่องย่อ

             กล่าวถึงลูกเสือและลูกโคที่สาบานจะรักกันเหมือนพี่น้อง วันหนึ่งแม่เสือซึ่งสาบานว่าจะไม่ทำร้ายโคแม่ลูก

ได้เสียสัตย์ ลูกเสือและลูกโคจึงช่วยกันฆ่าแม่เสือ แล้วชวนกันไปหากินจนพบพระฤาษี จนถูกชุบให้เป็นคนลูกเสือ

ชื่อพหลวิไชย ลูกโคชื่อคาวี พระฤาษีมอบพระขรรค์ให้เป็นอาวุธ แล้วทั้งสองจึงลาไปยังเมืองมคธ พระคาวีได้ฆ่า

ยักษ์ตาย จึงได้นางสุรสุดาราชธิดาท้าวมคธ แต่ทรงถวายแก่พระพหลวิไชย แล้วเดินทางต่อไป โดยต่างฝ่ายต่างเสี่ยง

ดอกบัวไว้คนละดอก เมื่อไปถึงเมืองร้างแห่งหนึ่ง พบกลองใบหนึ่งซึ่งตีไม่ดัง ผ่าดุพบนางจันทรผู้มีผมหอม

พระคาวีจึงช่วยนางจากนกอินทรีด้วยพระขรรค์วิเศษและได้นางเป็นชายา ต่อมานางจันผมหอมใส่ผมหอมลงในผอบ

แล้วลอยน้ำไป ท้าวยศภูมิเจ้าเมืองพัทธวิไสยเก็บได้จึงหลงใหลผมหอมนั้นมาก นางทาสีอาสาไปนำนางมาถวาย

นางออกอุบายจึงได้นางจันทรไป แต่ท้าวยศภูมิไม่อาจเข้าใหล้นางได้ เพราะร้อนดังไฟ เมื่อพระพหลวิไชยเห็นดอก

บัวอธิษฐานเหี่ยวลงเป็นลางร้ายจึงตามหาพระคาวี และช่วยพระคาวีจนฟื้น และพากันออกตามหานางจันทร

จนพบ และช่วยเหลือนางออกมาได้ พระคาวีได้อภิเษกกับนางจันทรและครองเมืองพัทธวิไสยสืบมา

ที่มา : ประวัติวรรณคดีไทยสมัยสุโขทัยและอยุธยา ของเสนีย์ วิลาวรรณ