ความนำ

       เรื่องราชาธิราชมาจากพงศาวดารมอญ  หรือพระราชพงศาวดารรามัญ 

เรื่องนี้มีชื่อเรียกอีกชื่อนหึ่งว่า  มหายุทธนาการ  แปลว่า การรบอันยิ่งใหญ่

ผู้แต่ง  เจ้าพระยาพระคลัง ( หน ) ร่วมกับ พระยาอินทรอัครราชพระภิรมรัศมี

         และพระศรีภูริปรีชา

ความมุ่งหมาย    เพื่อบำรุงสติปัญญาแก่พระบรมวงศานุวงศ์  ขุนนาง  ข้าราชการ และประชาชน

ลักษณะการแต่ง   แต่งเป็นร้อยแก้ว แปลจากภาษามอญ

เรื่องย่อ

        กล่างถึงการทำสงครามระหว่างมอญและพม่า  ฝ่ายมอญมีพระยาน้อยหรือพระเจ้าราชาธิราช

เป็นกษัตริย์ครองราชสมบัติอยู่ที่เมืองหงสาวดี  ฝ่ายพม่ามีพระเจ้าฝรั่งมังฆ้องเป็นกษัตริย์

ปรากฏว่าฝ่ายมอญเป็นฝ่ายชนะ  เพราะมีอำมาตย์มีทหารที่มีความสามัคคีเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน

จึงทำการยอพระเกียรติพระเจ้าราชาธิราชไปในตัว  ( กษัตริย์พระองค์นี้  แม้แต่พระเจ้าบุเรงนองกษัตริย์พม่า

ก็ยังให้ความสรรเสริญยกย่องเป็นพิเศษ )  ภายหลังที่พระเจ้าราชาธิราชเสด็จสวรรคตแล้ว

ก็มีกษัตริย์มาปกครองอีกหลายพระองค์  องค์สำคัญคือ พระเจ้ามหาปิฎกธร  กษัตริย์มอญพระองค์นี้ฉลาดมาก

ทรงฉลาดทั้งการรบและการปกครอง  พระองค์ได้พระราชธิดาจากพระเจ้าเชียงใหม่มาเป็นอัครมเหสี

ทรงปกครองบ้านเมืองโดยธรรม  ประชาชนจึงเป็นสุข  มีความร่มเย็นตลอดรัชกาล

ที่มา  วรรณกรรมรัตนโกสินทร์ สมัยรัชกาลที่ ๑ ๒ ๓ อุทัย  ไชยานนท์