ร่ายยาวเรื่องนี้นี้ถือว่ายอดเยี่ยมกว่าร่ายยาวทั้งหลาย  และใช้เป็นแบบอย่างในการประพันธ์

คำประพันธ์ประเภทร่าย

ผู้แต่ง                    เจ้าพระยาพระคลัง ( หน )

ความมุ่งหมาย         ใช้เทศน์สั่งสอนประชาชน

ลักษณะการแต่ง       แต่งเป็นร่ายยาว

เนื้อหา

         กัณฑ์กุมาร  ชูชกขอกัณหาชาลีต่อพระเวสสันดร  แต่สองกุมารวิ่งไปซ่อนในสระ

พระเวสสันดรจึงตรัสเรียกขึ้นมา  และยกสองกุมารให้ชูชกตามที่ขอ  สำหรับกัณฑ์มัทรีนั้น

พระนางมัทรีไปหาผลไม้ในป่า  กลับมาไม่เห็นสองกุมาร  ตามหาเท่าไรก็ไม่พบ

ได้รับความโศกเศร้าเสียใจมาก  จนเป็นลมล้มสลบไสลไป  พระเวสสันดรจึงเล่าความจริงให้ฟัง

ตอนท้ายพนะนางจึงอนุโมทนาในทานของพระสวามี  ซึ่งเป็นทานอันยิ่งใหญ่

ที่มา  วรรณกรรมกรุงรัตนโกสินทร์สมัยรัชกาลที่ ๑ ๒ ๓ .อุทัย  ไชยานนท์