Re: เกร็ดล้านนาและภาพเก่าเล่าเรื่องเมืองเหนือ โดย น้ำฟ้า
เมื่อ: เสาร์ 16 ก.พ. 2019 10:16 pm
หอไตรวัดพระสิงห์ รัชกาลที่๗ เสด็จหอไตรวัดพระสิงห์ จังหวัดเชียงใหม่ พ.ศ. ๒๔๖๙
“ขัวกุลา” หรือ “ขัวเก่า”
สะพานไม้แห่งแรกของเชียงใหม่
สร้าง พ.ศ. ๒๔๓๓ – พ.ศ. ๒๔๗๕
“ขัวกุลา” เป็นชื่อที่ถูกกล่าวถึงเป็นสถานที่นัดพบในครั้งเกิดกบฏพญาผาบช่วงปี พ.ศ. ๒๔๓๒ – พ.ศ. ๒๔๓๓ ดังข้อความว่า .......“หื้อพร้อมกันที่หน้าวัดเกตหัวขัวกุลาเช้ามืดไก่ขันสามตั้ง เดือน ๑๑ แรม ๑๑ ค่ำ”…….คำว่า “ขัวกุลา” ในขณะนั้นคงจะหมายถึงสะพานที่ฝรั่งสร้างขึ้นมาเสร็จใหม่ๆ ขณะนั้นคำว่า “กุลา” หมายถึง ฝรั่ง และ “กุลาดำ” หมายถึงแขกหรือคนอินเดีย ดังนั้นคำว่า “ขัวกุลา” คงจะหมายถึง สะพานที่ฝรั่งสร้างขึ้นมานั่นเอง ต่อมาเมื่อสร้างสะพานนวรัฐข้ามน้ำปิงแห่งที่สองขึ้นมาชาวบ้านจึงเรียก “ขัวกุลา” ว่า “ขัวเก่า” แทน
“ขัวเก่า” เป็นสะพานที่สร้างด้วยไม้สักแห่งแรกของเมืองเชียงใหม่ สร้างขึ้นในสมัยของพระเจ้าอินทวิชยานนท์ ผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ ๗ สร้างเสร็จในปี พ.ศ. ๒๔๓๓ โดยได้จ้างหมอชีคหรือนายแพทย์ เอ็ม เอ.ชีค มิชชันนารีชาวอเมริกัน ซึ่งขณะนั้นทำงานที่บริษัท บอร์เนียว สัมปทานป่าไม้ในภาคเหนือ เป็นผู้รับเหมาสร้างในราคา ๓,๓๐๐ รูปี (เงินแถบเงินรูปีนืยมใช้ในภาคเหนือมากกว่าเงินสยาม ในขณะนั้นมีค่าเท่ากับ ๘๐ สตางค์ต่อ ๑ รูปี) โดยสร้างตัวสะพานด้วยไม้สักล้วนๆเป็นสะพานแบบคางยื่น ตอหม้อสร้างขึ้นจากไม้ซุงสัก ความกว้างรถม้าสองคันพอสวนกันทางไปมาได้ มีโค้งบนสะพานนับได้ประมาณเก้าโค้ง ข้ามแม่น้ำปิงระหว่างวักเกตการามฝั่งตะวันออกกับกาดมั่วฝั่งตะวันตก (ขณะนั้นยังไม่มีตลาดวโรรสและตลาดต้นลำไย) ในระยะแรกได้มีการเก็บค่าผ่านทาง
เดือนธันวาคม พ.ศ. ๒๔๔๘ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ครั้งยังดำรงพระยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธเสด็จราชดำเนินเยือนเชียงใหม่ ได้ประทับเสลี่ยงพระที่นั่งผ่านสะพานไม้แห่งนี้ข้ามจากวัดเกตการามมาฝั่งตะวันตก
ต่อมา พ.ศ. ๒๔๔๘ ขัวกุลาได้ทรุดโทรมลง เจ้าแก้วนวรัฐพร้อมด้วยข้าราชกาลและพ่อค้าบริษัท บอมเบย์เบอร์ม่าได้บริจาคเงินซ่อมแซม โดยได้เปลี่ยนเสาและทำโค้งไหม้สองโค้ง ทำเป็นหัวหมูกันท่อนไม้ซุงลอยมาชนตอสะพานและได้เปลี่ยนพื้นไม้กระดานใหม่ทั้งหมดเป็นเงิน ๓,๑๗๒ บาท โดยถวายเป็นราชกุศล
จนถึง พ.ศ. ๒๔๗๕ ขัวไม้สักแห่งนี้จึงถูกรื้อลงเพราะตอหม้อสะพานถูกซุงไม้สักจำนวนหลายพันท่อนชนจนสะพานทรุด ทางการเกรงว่าจะเป็นอันตรายจึงต้องรื้อลง ต่อมาได้สร้างเป็น “ขัวแตะ” ซึ่งใช้ไม้ไผ่สร้างขึ้นไว้ใช้เป็นการชั่วคราวในหน้าแล้งเท่านั้น
ประมาณปี พ.ศ. ๒๕๐๘ นายห้างโมตีรามเจ้าของร้านขายผ้าเชียงใหม่สโตร์ร่วมกับชาวบ้านบริจาคเงินสร้างสะพานคอนกรีตชื่อสะพานจันทร์สมอนุสรณ์หรือที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “ขัวแขก” เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่นางจันทร์สมภรรยานายโมตีราม
“ขัวกุลา” หรือ “ขัวเก่า” คงจะเพียงได้ยินชื่อ และได้เห็นภาพเก่าๆเพื่อเป็นอนุสรณ์ว่าได้เคยมีสะพานไม้สักแห่งแรกของเมืองเชียงใหม่อยู่ตรงบริเวณเดียวกันกับสะพานจันทร์สมปัจจุบันมาก่อน นับว่าเป็นสะพานที่ถูกใช้งานมานานถึง ๔๒ ปี จึงถูกรื้อลง
เก็บมาเล่า : Nheurfarr Punyadee
ภาพ : บุญเสริม สาตราภัย
“ขัวกุลา” หรือ “ขัวเก่า”
สะพานไม้แห่งแรกของเชียงใหม่
สร้าง พ.ศ. ๒๔๓๓ – พ.ศ. ๒๔๗๕
“ขัวกุลา” เป็นชื่อที่ถูกกล่าวถึงเป็นสถานที่นัดพบในครั้งเกิดกบฏพญาผาบช่วงปี พ.ศ. ๒๔๓๒ – พ.ศ. ๒๔๓๓ ดังข้อความว่า .......“หื้อพร้อมกันที่หน้าวัดเกตหัวขัวกุลาเช้ามืดไก่ขันสามตั้ง เดือน ๑๑ แรม ๑๑ ค่ำ”…….คำว่า “ขัวกุลา” ในขณะนั้นคงจะหมายถึงสะพานที่ฝรั่งสร้างขึ้นมาเสร็จใหม่ๆ ขณะนั้นคำว่า “กุลา” หมายถึง ฝรั่ง และ “กุลาดำ” หมายถึงแขกหรือคนอินเดีย ดังนั้นคำว่า “ขัวกุลา” คงจะหมายถึง สะพานที่ฝรั่งสร้างขึ้นมานั่นเอง ต่อมาเมื่อสร้างสะพานนวรัฐข้ามน้ำปิงแห่งที่สองขึ้นมาชาวบ้านจึงเรียก “ขัวกุลา” ว่า “ขัวเก่า” แทน
“ขัวเก่า” เป็นสะพานที่สร้างด้วยไม้สักแห่งแรกของเมืองเชียงใหม่ สร้างขึ้นในสมัยของพระเจ้าอินทวิชยานนท์ ผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ ๗ สร้างเสร็จในปี พ.ศ. ๒๔๓๓ โดยได้จ้างหมอชีคหรือนายแพทย์ เอ็ม เอ.ชีค มิชชันนารีชาวอเมริกัน ซึ่งขณะนั้นทำงานที่บริษัท บอร์เนียว สัมปทานป่าไม้ในภาคเหนือ เป็นผู้รับเหมาสร้างในราคา ๓,๓๐๐ รูปี (เงินแถบเงินรูปีนืยมใช้ในภาคเหนือมากกว่าเงินสยาม ในขณะนั้นมีค่าเท่ากับ ๘๐ สตางค์ต่อ ๑ รูปี) โดยสร้างตัวสะพานด้วยไม้สักล้วนๆเป็นสะพานแบบคางยื่น ตอหม้อสร้างขึ้นจากไม้ซุงสัก ความกว้างรถม้าสองคันพอสวนกันทางไปมาได้ มีโค้งบนสะพานนับได้ประมาณเก้าโค้ง ข้ามแม่น้ำปิงระหว่างวักเกตการามฝั่งตะวันออกกับกาดมั่วฝั่งตะวันตก (ขณะนั้นยังไม่มีตลาดวโรรสและตลาดต้นลำไย) ในระยะแรกได้มีการเก็บค่าผ่านทาง
เดือนธันวาคม พ.ศ. ๒๔๔๘ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ ครั้งยังดำรงพระยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธเสด็จราชดำเนินเยือนเชียงใหม่ ได้ประทับเสลี่ยงพระที่นั่งผ่านสะพานไม้แห่งนี้ข้ามจากวัดเกตการามมาฝั่งตะวันตก
ต่อมา พ.ศ. ๒๔๔๘ ขัวกุลาได้ทรุดโทรมลง เจ้าแก้วนวรัฐพร้อมด้วยข้าราชกาลและพ่อค้าบริษัท บอมเบย์เบอร์ม่าได้บริจาคเงินซ่อมแซม โดยได้เปลี่ยนเสาและทำโค้งไหม้สองโค้ง ทำเป็นหัวหมูกันท่อนไม้ซุงลอยมาชนตอสะพานและได้เปลี่ยนพื้นไม้กระดานใหม่ทั้งหมดเป็นเงิน ๓,๑๗๒ บาท โดยถวายเป็นราชกุศล
จนถึง พ.ศ. ๒๔๗๕ ขัวไม้สักแห่งนี้จึงถูกรื้อลงเพราะตอหม้อสะพานถูกซุงไม้สักจำนวนหลายพันท่อนชนจนสะพานทรุด ทางการเกรงว่าจะเป็นอันตรายจึงต้องรื้อลง ต่อมาได้สร้างเป็น “ขัวแตะ” ซึ่งใช้ไม้ไผ่สร้างขึ้นไว้ใช้เป็นการชั่วคราวในหน้าแล้งเท่านั้น
ประมาณปี พ.ศ. ๒๕๐๘ นายห้างโมตีรามเจ้าของร้านขายผ้าเชียงใหม่สโตร์ร่วมกับชาวบ้านบริจาคเงินสร้างสะพานคอนกรีตชื่อสะพานจันทร์สมอนุสรณ์หรือที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “ขัวแขก” เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่นางจันทร์สมภรรยานายโมตีราม
“ขัวกุลา” หรือ “ขัวเก่า” คงจะเพียงได้ยินชื่อ และได้เห็นภาพเก่าๆเพื่อเป็นอนุสรณ์ว่าได้เคยมีสะพานไม้สักแห่งแรกของเมืองเชียงใหม่อยู่ตรงบริเวณเดียวกันกับสะพานจันทร์สมปัจจุบันมาก่อน นับว่าเป็นสะพานที่ถูกใช้งานมานานถึง ๔๒ ปี จึงถูกรื้อลง
เก็บมาเล่า : Nheurfarr Punyadee
ภาพ : บุญเสริม สาตราภัย