อดีตกาลล้านนา

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

สองหนุ่มกับรถ ฮอนด่า CD 175 c.c.
ในปี พ.ศ.๒๕๒๖ ณ อ่างแก้ว มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ภาพ : นายจำเริญ สุวรรณมณี

108892.jpg (31.84 KiB) เปิดดู 2539 ครั้ง

ยามาฮ่า๑๐๐ ปี ๒๕๑๕
ภาพ : Viboon Singkateera

109874.jpg (36.1 KiB) เปิดดู 2538 ครั้ง

109897.jpg (25.07 KiB) เปิดดู 2538 ครั้ง

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

Vespa Sprint V 150 เชียงใหม่ ปี พ.ศ.๒๕๒๑

109896.jpg (37.67 KiB) เปิดดู 2538 ครั้ง

หนุ่มเจียงใหม่ พ.ศ.๒๕๒๘ Vespa Sprint V 150
เอราวัณ รีสอร์ต โป่งแยง อำเภอแม่ริม
ภาพ : Viboon Singkateera

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๑๐ ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตน์ และ สมเด็จย่า ขณะทรงเลือกซื้อแผ่นเสียง ณ ร้านนครพาณิชย์ จ.เชียงใหม่ครั้งเมื่อพระตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศน์เพิ่งก่อสร้างเสร็จ ปี พ.ศ.๒๕๐๗
ภาพ : Pairat Srivilairit

110519.jpg (48.97 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

คณะครูโรงเรียนสูงเม่นวิทยาคาร อ.สูงเม่น จ.แพร่ เมื่อหกสิบปี ในอดีต ภาพถ่ายไว้ก่อน ปี พ.ศ.๒๕๐๐

110521.jpg (64.18 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

หลวงศรีประกาศ (ขวา) สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร คนแรกของ จังหวัดเชียงใหม่ เจ้าเเก้วนวรัฐ(กลาง) เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่๙เเละ พระยาพหลพลพยุหเสนา(ซ้าย) บันทึกภาพร่วมกัน ในงานฉลองรัฐธรรมนูญหน้าซุ้มเสมา บริเวณศาลากลางจังหวัดเชียงใหม่
ภาพ : ทศพล นันทา

110526.jpg (102.66 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

ฮ้านขายของและละอ่อนเชียงตุง พ.ศ.๒๔๕๓

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

รถแห่ป้ายหนังโฮงหนังตงซัน ตั้งอยู่ในกาดสันป่าข่อย ่เชียงใหม่ สมัยนั้นใช้ล้อวัวแห่ป้ายโฆษณาหนัง บริเวณที่ล้อวัวผ่านเรือนไม้ด้านหลังหลังใหญ่ คือ โรงแรมรถไฟเชียงใหม่ ตรงข้ามสถานีรถไฟ

110531.jpg (34.65 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

วัดพระสิงห์วรวิหาร เชียงใหม่ พ.ศ.๒๕๗๘

110533.jpg (39.6 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

บันทึกของเจ้าวงศ์จันทร์ คชเสนี
ข้าพเจ้าผู้ได้ประทานชื่อจาก พระราชชายาเจ้าดารารัศมี ในรัชกาลที่ ๕ ซึ่งเป็นเจ้าย่าน้อยของข้าพเจ้า (คือเป็นน้องสาวของ เจ้าปู่) ว่า “วงศ์จันทร์” ข้าพเจ้าเป็นบุตรีของ เจ้าราชบุตร (วงษ์ต วัน ณ เชียงใหม่) กับ เจ้าจันทร เจ้าพ่อเป็นโอรสของ เจ้าแก้วนวรัฐฯ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ ๙ กับ แม่เจ้าจามรี ท.จ.

110535.jpg (55.02 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

ผู้สงสัยอยู่ว่าเหตุใดเจ้าปู่จึงเป็นเจ้าผู้ครองนครแทนที่จะเป็น ลูกของเจ้าอินทวโรรส เพราะเจ้าอินทวโรรสเป็นพี่ของเจ้าปู ลูกของ เจ้าอินทวโรรสจึงน่าจะได้เป็นเจ้าผู้ครองนครสืบต่อ มีเสียงลือว่าเจ้าปู่แย่งตําแหน่งเจ้าผู้ครองนครมาเป็นของตัวเอง ความเป็นจริงนั้น เมื่อ พระเจ้าอินทวิชยานนท์พิลาลัย จึงได้แต่งตั้ง เจ้าอินทวโรรส เป็นเจ้าครองนครเชียงใหม่ แลทรงตั้งเจ้าปู่เป็นเจ้าอุปราช เมื่อเจ้า สมควรที่จะบันทึกไว้เพราะ อินทวโรรสพิลาลัยก็ทรงตั้งเจ้าปู่เป็นเจ้าผู้ครองนคร จะให้เจ้าราชวงศ์ลูกชายเจ้าอินทวโรรสข้ามเจ้าอุปราชไปเป็นเจ้าผู้ครองนครนั้น ตําแหน่งอาวุโสไม่ถึงคั่นแลสมัยนั้นไม่ถือสืบสายตรง น้องได้รับต่อจากพี่เป็นส่วนมาก ดูในพงศาวดารโยนก หรือประวัติเจ้าเจ็ดตนจะโลดโผน ข้าพเจ้าได้เริ่มต้น รู้ได้แจ่มแจ้ง สมัยนั้น พระเจ้าแผ่นดินทรงมีพระราชอํานาจเด็ดขาด เขียน ณ วันที่ 5 มกราคม แต่พระองค์เดียว ถ้าขึ้นไปแย่งชิงบ้านเมืองสมัยนั้นจะถึงแก่ชีวิตก็ได้ ดีไม่ดีจะถูกกล่าวหาว่าเป็นขบถ เมื่อเจ้าปู่จะลงมารับแต่งตั้งเป็นเจ้าผู้ครองนครฯ ท่านพระราชชายาได้มีจดหมายถึงเจ้าปู่ว่า มีความยินดีที่เจ้าปู่จะได้เป็นเจ้าผู้ครองนครแลได้เย็บเสื้อครุยเตรียมไว้ให้แล้วเจ้าปู่ได้รับการแต่งตั้งและมีนามว่า “เจ้าแก้วนวรัฐ ประพัทอินนั้นทพงศ์ ดํารงนพีสีนครเขตต์ ทสลักษณ์เกษตรอุดม บรมราชสวามิภักดิ์บริรักษ์ปัจฉิมมานุทิศสุจริตธรรมธาดา มหาโยนาคราชวงศาธิบดี” เป็นลําดับไป เจ้าผู้ครองเชียงใหม่ พวกหลานปูหลานตา เรียกเจ้าปู่-เจ้าย่า ว่า เจ้าพ่อหลวง เจ้าแม่หลวง คนพื้นเมืองเรียกท่านว่า พ่อเจ้า แม่เจ้า เวลาจะ พูดกับท่านใช้คําแทนชื่อตัวว่า ข้าบาทเจ้า ใช้คําแทนชื่อท่านว่า ฝ่า บาท ตอบรับคําว่า บาทเจ้า มีเรื่องจะพูดหรือบอกอะไรกับท่านใช้ คําว่า ไหว้สา และไหว้สาอีกคําหนึ่งใช้กับคํากราบถวายบังคมทูล

เจ้าปู่ (เจ้าแก้วนวรัฐ) เจ้าย่า (แม่เจ้าจามรี) เป็นคนขยัน เจ้าปู่ชอบทําการช่างไม้ เช่นกรงขาโต๊ะ ทําโต๊ะ เครื่องเฟอร์นิเจอร์ต่างๆ โต๊ะประดับงาช้าง ข้าพเจ้าได้มาตัวหนึ่งยังอยู่จนทุกวันนี้ ทํา มีด ด้ามมีด ใช้ไม้ลาย ไม้แดง ไม้มะเกลือ แจกพวกแลคนสนิท ทําของใช้ในครัว เขียงมีที่รองเขียง เรียกว่า เขียงกัวะ เหมือนกับถาดไม้มีตัวเขียงอยู่กลางถาดสําหรับนั่นของ เพื่อไม่ให้ ของที่นั่นตกลงกับพื้น มีถาดรับไว้ ที่ปิ้งปลา กระจ่า ทําด้วยกะ ลามะพร้าวไว้เป็นมัด ๆ ท่านจะตื่นลุกขึ้นแต่ตี ๕ ทั้งสองท่านเข้า ครัวทํากับข้าว ท่านต้องดูแลคนทํากับข้าวว่าทําอะไรบ้าง ท่านทํากับ ข้าวเก่งทั้งเจ้าปู่เจ้าย่า ส่วนเจ้าย่าพอตกเย็นก็ให้ร้อยดอกไม้เอาไป ขายที่ตลาดเป็นถาด ๆ ขายหมดทุกวัน ผู้หญิงสมัยนั้นไว้ผมยาว เกล้าผมมวยเสียบดอกไม้ตามฤดูกาล เงินที่ขายได้ใส่หีบไว้สําหรับซื้อของใส่บาตร เจ้าปู่ไม่ชอบให้ลูกหลาน สํารวยเป็นคนเหยาะแหยะเหยียบขี้ไก่ไม่ฝ่อ ท่านหัดให้อดทนต่อความลําบาก

ที่มา หนังสืองานศพเจ้าวงศ์จันทร์ คชเสนี

เชียงใหม่ พ.ศ.๒๕๑๔

110538.jpg (41.09 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

วัดพระธาตุดอยสุเทพ ช่วง พ.ศ.๒๕๐๐ - ๒๕๑๐

110541.jpg (56.71 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

วีดเกตุการาม ไม่ทราบ พ.ศ.

FB_IMG_1556964139845.jpg (140.27 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

FB_IMG_1559261712476.jpg (31.38 KiB) เปิดดู 2533 ครั้ง

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

สวนกุหลาบ ในตำหนักม่อนจ๊อกป๊อกของพระราชชายาเจ้าดารารัศมี บนดอยสุเทพ พ.ศ.๒๔๖๔ สาวน้อยในภาพคือ หม่อมเจ้ากุมารีเฉลิมลักษณ์(คนสวมหมวก)เเละหม่อมเจ้าพูนพิศมัย ดิศกุล พระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

พระตำหนักม่อนจ๊อกป๊อก เป็นพระตำหนักไม้สักโปร่งขนาดใหญ่บนดอยสุเทพ เป็นที่ทรงเพาะพันธุ์ปลูกกุหลาบจุฬาลงกรณ์ และเป็นที่ออกประทับรับรองพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นผู้ใหญ่ในพระบรมราชจักรีวงศ์หลายพระองค์ ภายหลัง พระราชชายา เจ้าดารารัศมี ได้ถวายที่ดินและพระตำหนักแก่วัดพระธาตุดอยสุเทพราชวรวิหาร

ภาพ : Nheurfarr Punyadee

111106.jpg (43.78 KiB) เปิดดู 2518 ครั้ง

ขบวนแห่พระศพแม่เจ้าจามรี มเหสีในเจ้าแก้วนวรัฐ วันที่ ๑๕ กุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๔๗๓ เคลื่อนศพจากคุ้มหลวงริมแม่น้ำปิงไปวัดสวนดอก
ที่มา : หนังสือ "สมุดภาพ กรมหมื่นพิทยลาภฯ ตอนตรวจราชการกระทรวงธรรมการ"

111108.jpg (32.87 KiB) เปิดดู 2518 ครั้ง

วัดสวนดอก จังหวัดเชียงใหม่ พ.ศ.๒๕๑๑
ที่มา : เชียงใหม่ในอดีต

111110.jpg (21.93 KiB) เปิดดู 2518 ครั้ง

[น้ำฝน ทะกลกิจ]

#ขะอูบหรือผอบที่ฐานพระเจดีย์วัดพระสิงห์วรวิหาร

ขะอูบ.jpg (41.86 KiB) เปิดดู 2503 ครั้ง

วัดพระสิงห์คงจะร้างมาแล้วหลายครั้งด้วยกันและในตอนปลายพุทธศตวรรษที่ ๒๔ ก็ยังคงสภาพเป็นวัดร้างอยู่อีก ประมาณ พ.ศ. ๒๔๖๗ เจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ ๙ หรือองค์สุดท้าย ทรงอาราธนาครูบาศรีวิชัยหรือตุ๊เจ้าวัดบ้านปางมาช่วยสร้างวัดพระสิงห์ขึ้นใหม่ เนื่องจากกุฎิสงฆ์และวิหารที่พระเจ้ากาวิละสร้างขึ้นไว้ผุพังไปหมดแล้ว พระศรีวิชัยท่านรื้อพระเจดีย์ยอดหักท่ามกลางลานวัดลงเสียเพื่อสร้างพระวิหารขึ้น ณ ที่นั้น

ในการขุดที่ฐานพระเจดีย์ได้พบผอบทองคำขนาดเขื่อง เส้นผ่าศูนย์กลางที่ปากผอบ ๗ นิ้ว ๘ กระเบียด สูง ๑๔ นิ้ว น้ำหนักทองคำ ๑๒๒.๕ บาท มีกระดูกบรรจุอยู่ภายใน เข้าใจว่าเป็นพระอัฐิของพระเจ้าคำฟู กษัตริย์ลานนาไทยลำดับที่ ๖ ผู้เป็นพระชนกของพระเจ้าผายูผู้ทรงสร้างวัดพระสิงห์ก็เป็นได้ นอกจากผอบยังขุดพบแผ่นทองคำอีก ๔๗๗ แผ่น แต่ละแผ่นล้วนมีจารึกด้วยอักษรลานนา ทองคำแผ่นเหล่านี้ชั่งน้ำหนักรวมกันได้ ๓๖๐ บาท สิ่งของมีค่าเหล่านี้พระศรีวิชัยได้มอบให้ทางบ้านเมืองเก็บรักษาไว้เป็นสมบัติของชาติ เพื่อให้อนุชนรุ่นหลังได้เห็นและศึกษา แต่อย่างไรก็ตามสมบัติล้ำค่าเหล่านี้ ได้หายไปในระหว่างสงครามโลกครั้งหลัง เมื่อนครเชียงใหม่ถูกโจมตีทางอากาศและมีการย้ายที่ทำการจากศาลากลางไปตั้งที่วัดข่วงสิงห์

ครูบาศรีวิชัยสร้างวัดพระสิงห์ขึ้นใหม่ดังที่เห็นอยู่ในบัดนี้ แล้วอาราธนาเจ้าอาวาสจังหวัดมาจำพรรษาอยู่ประจำ วัดนี้จึงกลับเจริญรุ่งเรืองและมีสภาพเป็นพระอารามหลวงอยู่ในปัจจุบัน

ที่มาของเรื่อง : หนังสือ นำชมโบราณวัตถุสถานในจังหวัดเชียงใหม่ โดย รองอำมาตย์โท ชุ่ม ณ บางช้าง

ภาพ : หนังสือล้อล้านนา

การค้นพบได้พบกู่อัฐิพญาคำฟู ข้างในมีขะอูบหรือผอบบรรจุอัฐิซ้อนกัน ๓ ใบ เป็นทอง ทองเหลือง และเงิน และสูญหายไปในช่วงสงครามโลกครั้งที่ ๒ หรือที่เรียกกันสงครามมหาเอเชียบูรพา หลายท่านคงไม่รู้จักเจ้าของอัฐิดังกล่าว “พญาคำฟู” มาจะเล่าให้ฟัง

422793_335011553217554_1255574997_n.jpg (16.13 KiB) เปิดดู 2503 ครั้ง

พญาคำฟู หรือที่เรียกกันว่า เจ้าคำฟู หรือท้าวคำฟู เป็นพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์มังราย แห่งอาณาจักรล้านนา ทรงครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. ๑๘๗๗ - ๑๘๗๙ รวมระยะเวลาการครองราชย์ ๒ ปี
พญาคำฟูเป็นพระราชโอรสในพญาแสนภู ตามตำนานสิบห้าราชวงศ์กล่าวไว้ว่า "เจ้าพระญาแสนภูก็แต่งลูกตน เจ้าพ่อท้าวคำฟู อยู่รักษาเมืองเชียงใหม่ ส่วนตนเจ้าก็ไปส่งสะกานเจ้าพระญาไชยสงครามพ่อในเมืองเชียงราย ได้ ๑ เดือนบัวระมวลชุอัน ท้าวก็ลวดอยู่เสวยเมืองเชียงรายหั้นแล แล้วก็แต่งหื้ออภิเษกพ่อท้าวคำฟู ลูกตนอายุได้ ๒๖ ปี หื้อเป็นพระญาในเมืองเชียงใหม่ในปีเปิกสี ศักราชได้ ๖๙๐ ตัวปีหั้นแล"

สรุปคือพญาคำฟู เป็นหลานของขุนคราม หรือพญาไชยสงคราม โอรสพระองค์ที่ ๒ ในพญามังราย (ขุนเครื่อง ขุนคราม และขุนเครือ)

หลังจากเจ้าคำฟูได้เป็นเจ้าเมืองเชียงใหม่ พญาแสนภูก็ทรงย้ายเมืองหลวงจากเชียงใหม่ไปไว้ที่เชียงแสน ภายหลังพญาแสนภูเสด็จสวรรคต เจ้าคำฟูจึงได้ครองราชย์เป็นกษัตริย์ล้านนาระหว่าง พ.ศ.๑๘๗๗-๑๘๗๙ พญาคำฟูได้พัฒนา ปกครองนครเชียงใหม่ให้เกิดความผาสุก ร่มเย็น ในรัชสมัยของพระองค์แม้จะเป็นเวลาเพียง ๒ ปี แต่ก็เป็นช่วงเวลาที่เชียงใหม่มีความเจริญรุ่งเรือง สงบสุข ไม่มีศึกสงคราม ในยุคสมัยของพญาคำฟูนี้พระองค์ทรงร่วมมือกับพญาผานองเจ้าเมืองปัวเข้าตีเมืองพะเยา และสามารถที่จะผนวกเอารัฐพะเยาที่เป็นอิสระอยู่เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของล้านนาได้ หลังจากพญาคำฟูเสด็จสวรรคตพระราชโอรสในพญาคำฟูขึ้นครองราชย์ต่อ ออกพระนาม พญาผายู

พญาคำฟูสวรรคตจากการถูกเงือกหรือจระเข้กัด ถือเป็นการตายร้าย จึงได้รับการบูชาเป็นผีอารักษ์ปกป้องเมืองเชียงใหม่



การที่ทรงสิ้นพระชนม์เพราะจระเข้กัดตายนั้น ตามตำนานเล่าว่า เป็นเพราะพญาคำฟูเสียสัตย์สาบาน กษัตริย์ราชวงศ์มังรายที่สวรรคตยังแม่น้ำคำเพราะเงือก(จระเข้)ขบ เรื่องนี้ปรากฏในพงศาวดารโยนกและตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ได้บันทึกตรงกันว่าพญาคำฟู กษัตริย์ราชวงศ์มังรายรัชกาลที่๖ ได้กระทำผิดสาบานที่ได้ให้ไว้กับสหายเศรษฐีชื่อ งัวหง ว่าจะไม่คิดร้ายต่อกัน แต่พญาคำฟูกลับเสียสัตย์ลักลอบกระทำมิจฉาจารกับภรรยาของงัวหง การกระทำครั้งนั้นเป็นเหตุให้พระองค์ต้องสวรรคต ในสังคมสมัยนั้นเชื่อเรื่องลี้ลับมาก ดังปรากฏในพงศาวดารโยนกว่า....

“พญาได้เห็นภรรยาของสหายนั้นทรงรูปลักษณะงามท่วงทีดี ก็มีใจปฏิพัทธ์จึงลอบลักสมัครสังวาสกระทำมิจฉาจารด้วยนางผู้เป็นภรรยาของสหายนั้น ด้วยเหตุพญาได้เสียสัตย์สาบานดังนี้ อยู่มาได้เจ็ดวัน พญาคำฟู ลงอาบน้ำดำเศียรในลำน้ำแม่คำ เงือกใหญ่ตัวหนึ่งออกมาจากเงื้อมผามาขบคาบสรีระพญาคำฟู พญาคำฟูก็ถึงกาลกิริยาในแม่น้ำนั้น ต่อครบเจ็ดวันศพพญาคำฟูจึงลอยขึ้นมา คนทังหลายจึงรู้ว่าพญาคำฟูสิ้นชีพวายชนม์แล้ว”

กู่อัฐิของพญาคำฟู เป็นกู่เล็ก ๆ ลักษณะเป็นทรงกลมเส้นรอบวงประมาณเมตรครึ่งด้านบนเป็นแผ่นศิลาทรงกลมปิดไว้ อยู่ด้านหน้าพระอุโบสถทางทิศเหนือเยื้องขวา ไปประมาณ ๑๐ เมตร คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าพระธาตุหลวง เป็นที่บรรจุอัฐิของพญาคำฟู ในปี ๒๔๖๙ ครูบาศรีวิชัย มาแผ้วถางบูรณะวัดพระสิงห์ วรมหาวิหาร ได้พบกู่อัฐิค้นพบข้างในมีผอบบรรจุอัฐิซ้อนกัน ๓ ใบ ชั้นนอกทำด้วยทองเหลืองหนัก ๒๕๔ บาท ๓ สลึง สูง ๒๓ นิ้ว ชั้นกลางทำด้วยเงินหนัก ๑๘๕ บาท ๒ สลึง สูง ๑๘ นิ้ว ชั้นในสุด ทำด้วยทองคำหนัก ๑๒๒ บาท ๒ สลึง สูง ๑๔ นิ้ว และยังพบแผ่นทองจารึกเรื่องราวต่าง ๆ สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นอัฐิของพญาคำฟูผู้สร้างวัด ทางราชการได้นำไปเก็บไว้ที่ศาลากลางจังหวัดเชียงใหม่ชั่วคราว ซึ่งตั้งอยู่ที่ข่วงสิงห์ และขณะนั้นเกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา ผอบทั้ง ๓ ใบ และจารึกตลอดถึงเครื่องราชูปโภคเหล่านั้นได้สูญหายไปในขณะเกิดสงครามซึ่งประมาณ พ.ศ. ๒๔๘๔

ที่มา : รุ่งพงษ์ ชัยนาม. ประวัติศาสตร์ล้านนา : ประวัติศาสตร์ไทยที่คนไทยไม่ค่อยมีโกาสได้ศึกษา. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
สมหมาย เปรมจิตต์. (๒๕๔๐). ตำนานสิบห้าราชวงศ์ ฉบับชำระ . เชียงใหม่ : สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ฉบับเชียงใหม่ ๗๐๐ ปี, หน้า ๔๘.